Thứ Tư TN.II: Lòng chai dạ đá (Mc 3,1-6)

¹Đức Giê-su lại vào hội đường. Ở đó có một người bị bại tay. ²Họ rình xem Đức Giê-su có chữa người ấy ngày sa-bát không, để tố cáo Người. ³Đức Giê-su bảo người bại tay: “Anh trỗi dậy, ra giữa đây!” ⁴Rồi Người nói với họ: “Ngày sa-bát, được phép làm điều lành hay điều dữ, cứu mạng người hay giết đi?” Nhưng họ làm thinh. ⁵Đức Giê-su giận dữ rảo mắt nhìn họ, buồn khổ vì lòng họ chai đá. Người bảo anh bại tay: “Anh giơ tay ra!” Người ấy giơ ra, và tay liền trở lại bình thường. ⁶Ra khỏi đó, nhóm Pha-ri-sêu lập tức bàn tính với phe Hê-rô-đê, để tìm cách giết Đức Giê-su.

Nhập nguyện

Tập trung ý thức - Ý thức Chúa hiện diện và kính cẩn chào Ngài - Xin Chúa ban Thánh Thần.

Tổng nguyện: “Xin cho tất cả ý hướng, hành vi và hoạt động của con chỉ quy hướng về việc phụng sự và ca tụng Chúa”.

Đặt khung cảnh: Hội đường Do Thái giáo vào một ngày Sabat, khi dân chúng quy tụ lại để nghe Lời Chúa và hát Thánh vịnh với nhau.

Ơn xin: Xin cho tôi cảm nếm được vị đắng của sự tan rã trong các mối tương quan, bắt đầu từ đáy lòng tôi; để lòng tôi được thay đổi, và trở nên hiệp nhất với Chúa và với người khác.

Lối cầu nguyện: Áp dụng ngũ quan [gõ vào ô tìm kiếm PP-06: Phương pháp Áp dụng ngũ quan]

Gợi ý cầu nguyện

1/ Khung cảnh và nhân vật (cc. 1-2)

Thánh sử Mac-cô dành trọn không gian cho bạn áp dụng ngũ quan. Ngài viết Tin Mừng rất ngắn gọn, ít miêu tả, ít liên từ.

Mời bạn dùng đôi mắt của mình để nhìn xem các nhân vật: Đức Giêsu, anh bại tay, và những người Pharisiêu. Họ ăn mặc thế nào, dáng vẻ ra sao? Cũng hãy nhìn xem chỗ họ đang hiện diện. Nhìn xem Hội đường đó dài rộng, bày trí rao sao; đám đông hôm đó đông hay ít. Hãy quan sát kỹ ánh mắt “rình mò” của những người Pharisiêu đang nhắm vào Đức Giêsu.

Bạn có nghe được tiếng thì thầm nào giữa họ? Trong lòng Đức Giêsu có nổi lên tiếng nói nào không?

Bạn hãy dùng khứu giác và vị giác của mình để nếm thử mục tiêu của người Pharisiêu: “để tố cáo”. Bạn thấy mục tiêu đó có mùi vị gì?

Có câu chuyện nào tương tự đã diễn ra trong đời bạn? Mùi vị của kinh nghiệm đó là gì trong bạn?

2/ Mặt đối mặt (cc. 3-4)

Đức Giêsu làm cho sự rình mò được lộ diện. Bạn hãy lắng nghe điều Ngài nói với anh bị bại tay. Tất nhiên, Đức Giêsu có thể chữa tay anh cách kín đáo, nhưng hôm nay, Ngài muốn mọi sự được diễn ra công khai, trước mặt mọi người, “ra giữa đây”. Hãy dùng đôi tai để nghe lời chất vấn của Đức Giêsu về luật Sabat, về việc lành-dữ, về phò sự sống-diệt sự sống.

Bạn có nghiệm được hương vị nào đang trào lên trong họng bạn khi nghe những lời đối chất ấy? Một cảm giác dễ chịu chăng? “Thuốc đắng dã tật, sự thật mất lòng”. Đức Giêsu hôm nay nói thẳng nói thật vào tật xấu “rình mò để tố cáo” lẫn nhau.

Sự thinh lặng lúc này thật chết chóc và đáng nguyền rủa hơn cả lời nói! Trong thinh lặng, bạn hãy cảm nhận sức nặng đang đè xuống cơ thể bạn; một bầu khí nặng nề, chết chóc đang bao vây lấy từng người trong hội đường ngày hôm ấy.

3/ Lòng đối lòng (cc. 5-6)

Đức Giêsu không thể nén giận được nữa. Ngài “giận dữ” và “rảo mắt” nhìn những người Pharisiêu. Mời bạn chiêm ngắm vẻ mặt giận dữ và ánh mắt cau quắc lại, nhìn chằm chằm vào họ.

Biểu hiện nét mặt đó bộc lộ một nỗi lòng “buồn khổ”. Tình yêu thể hiện bằng sự nổi giận khi thấy con người lầm đường lạc lối. Bạn hãy nếm hương vị của cõi lòng Đức Giêsu hôm nay.

Đối lại, người Pharisiêu cũng bộc lộ cõi lòng của mình: liên kết với nhà cầm quyền để triệt hạ Đức Giêsu. Mời bạn cũng dành thời gian để nếm hương vị của cõi lòng chai lì trong gian ác.

Trong thinh lặng, hãy lắng nghe và cảm nếm cái “nghẹn lời” của Đức Giêsu sau biến cố cọ sát này.

Kết nguyện

Hãy thân thưa với Chúa Giêsu về tất cả những gì bạn cảm nếm được, những câu chuyện tổn thương của bạn, những ao ước của bạn.

Đoạn dâng một Kinh Lạy Cha để xin ơn hoán cải và hiệp nhất.

Ảnh: Internet.

Thứ tư TN.I: Quân bình và tự do (Mc 1, 29-39)

²⁹Vừa ra khỏi hội đường Ca-phác-na-um, Đức Giê-su đi đến nhà hai ông Si-môn và An-rê. Có ông Gia-cô-bê và ông Gio-an cùng đi theo. ³⁰Lúc đó, bà mẹ vợ ông Si-môn đang lên cơn sốt, nằm trên giường. Lập tức họ nói cho Người biết tình trạng của bà. ³¹Người lại gần, cầm lấy tay bà mà đỡ dậy; cơn sốt dứt ngay và bà phục vụ các ngài.

³²Chiều đến, khi mặt trời đã lặn, người ta đem mọi kẻ ốm đau và những ai bị quỷ ám đến cho Người. ³³Cả thành xúm lại trước cửa. ³⁴Đức Giê-su chữa nhiều kẻ ốm đau mắc đủ thứ bệnh tật, và trừ nhiều quỷ, nhưng không cho quỷ nói, vì chúng biết Người là ai.

³⁵Sáng sớm, lúc trời còn tối mịt, Người đã dậy, đi ra một nơi hoang vắng và cầu nguyện ở đó. ³⁶Ông Si-môn và các bạn kéo nhau đi tìm. ³⁷Khi gặp Người, các ông thưa: “Mọi người đang tìm Thầy đấy!” ³⁸Người bảo các ông: “Chúng ta hãy đi nơi khác, đến các làng xã chung quanh, để Thầy còn rao giảng ở đó nữa, vì Thầy ra đi cốt để làm việc đó.” ³⁹Rồi Người đi khắp miền Ga-li-lê, rao giảng trong các hội đường của họ, và trừ quỷ.

Nhập nguyện

Tập trung ý thức - Ý thức Chúa hiện diện và kính cẩn chào Ngài - Xin Chúa ban Thánh Thần.

Tổng nguyện: “Xin cho tất cả ý hướng, hành vi và hoạt động của con chỉ quy hướng về việc phụng sự và ca tụng Chúa”.

Đặt khung cảnh: Làng chài gần biển hồ Galilê, nơi có nhà của ông Phêrô. 

Ơn xin: Xin cho tôi biết tự tạo thế quân bình trong ngày sống của mình và tự do thực hiện chương trình sống đó.

Lối cầu nguyện: suy niệm
[PP-05: Phương pháp suy niệm]

Gợi ý cầu nguyện

1/ Lao động (cc. 29-34)

- Mời bạn đọc các câu từ 29 đến 34 để xác định những công việc Đức Giêsu đã làm vào ngày hôm đó trong Hội đường, trên đường, trong nhà ông Phêrô vào ban ngày và chiều tối.

- Hãy xem Ngài làm một mình hay cùng với người khác? Thái độ của Ngài thế nào khi làm việc? Ngài có làm ngoài giờ hoặc “tăng ca” không? Đức Giêsu làm việc vì động lực và động cơ nào?

- Bạn hãy nói với Ngài về những công việc bạn đang đảm nhiệm. Hãy xin Ngài thánh hóa những “việc phải làm” của bạn bằng cách đọc chậm rãi Kinh Sáng soi.

Cúi xin Chúa sáng soi

cho chúng con được biết việc phải làm,

cùng khi làm

xin Chúa giúp đỡ cho mỗi kinh mỗi việc chúng con,

từ khởi sự cho đến hoàn thành

đều nhờ bởi ơn Chúa.

Amen.

2/ Cầu nguyện (c. 35)

- Đức Giêsu vừa thức dậy sau một đêm ngon giấc. Giấc ngủ là phép lạ phục hồi mà Thiên Chúa tặng ban cho con người và muôn loài. Ngủ sớm để dậy sớm là nhịp sống khôn ngoan của thiên nhiên. Đức Giêsu đã dậy sớm từ “lúc trời còn tối mịt”. Bạn nghĩ lúc đó khoảng mấy giờ sáng? Trong không gian tĩnh mịch và sự uyên nguyên của khí trời, Đức Giêsu dâng thời khắc đẹp nhất đầu ngày này cho Thiên Chúa. Ngài đi đến nơi hoang vắng và cầu nguyện! Thánh sử Mac-cô không nói gì về nội dung và cách thức Đức Giêsu đã cầu nguyện, bạn được phép nghĩ xem Đức Giêsu đã cầu nguyện như thế nào vào buổi sáng hôm đó.

- Hãy xét xem trong lịch sống hằng ngày của bạn, bạn có dành ra thời gian cố định để cầu nguyện? Nó là thời khắc nào trong ngày sống? Bạn ấn định thời gian là bao lâu? Bạn thưởng chọn nơi nào để cầu nguyện riêng với Chúa của bạn? Bạn có nỗ lực để thực hiện nó mỗi ngày? Nội dung và cách thức cầu nguyện của bạn thế nào? Bạn thấy việc cầu nguyện của bạn có giống với Đức Giêsu chưa?

3/ Quân bình và tự do (cc. 36-39)

- Có lẽ khi trời đã sáng, ông Simon và các bạn thức dậy và không thấy thầy Giêsu nên kéo nhau đi tìm. Họ bị đánh thức vì những người đến tìm thầy để được chữa bệnh, do tối hôm trước quá đông bệnh nhân. Khi gặp, các ông thông tin cho Đức Giêsu biết có nhiều người đến tìm thầy!

- Bạn hãy đọc câu 38 để đánh giá mức độ quân bình và tự do của Đức Giêsu đối với con người, nơi chốn, danh tiếng… Bạn dành ít phút để đánh giá mức độ quân bình và tự do của mình ngang qua lịch sống, các công việc và các mối tương quan.

Kết nguyện

Mời bạn đọc lại Kinh Sáng soi để xin ơn tự do và quân bình trong đời sống.

Thứ tư GS.II: Lòng trí ngu muội (Mc 6, 45-52)

⁴⁵Lập tức, Đức Giê-su bắt các môn đệ xuống thuyền qua bờ bên kia về phía thành Bết-xai-đa trước, trong lúc Người giải tán đám đông. ⁴⁶Sau khi từ biệt các ông, Người lên núi cầu nguyện. ⁴⁷Chiều đến, chiếc thuyền đang ở giữa Biển Hồ, chỉ còn một mình Người ở trên đất. ⁴⁸Người thấy các ông phải vất vả chèo chống vì gió ngược, nên vào khoảng canh tư đêm ấy, Người đi trên mặt biển mà đến với các ông và Người định vượt các ông. ⁴⁹Nhưng khi các ông thấy Người đi trên mặt biển, lại tưởng là ma, thì la lên. ⁵⁰Quả thế, tất cả các ông đều nhìn thấy Người và đều hoảng hốt. Lập tức, Người bảo các ông: “Cứ yên tâm, chính Thầy đây, đừng sợ!” ⁵¹Người lên thuyền với các ông, và gió lặng. Các ông cảm thấy bàng hoàng sửng sốt, ⁵²vì các ông đã không hiểu ý nghĩa phép lạ bánh hoá nhiều: lòng trí các ông còn ngu muội!

Nhập nguyện

-Tập trung ý thức - Ý thức Chúa hiện diện và kính cẩn chào Ngài - Xin Chúa ban Thánh Thần.

-Tổng nguyện: “Xin cho tất cả ý hướng, hành vi và hoạt động của con chỉ quy hướng về việc phụng sự và ca tụng Chúa”.

-Đặt khung cảnh: Biển hồ Tiberia vào buổi tối. Hồ này dài 21km, rộng 13km, chỗ sâu nhất là 43m.

-Ơn xin: Xin cho tôi đọc được ý nghĩa của các biến cố trong đời tôi và trong dòng lịch sử nhân loại để tôi xác tín rằng Thiên Chúa là Đấng tôi nương tựa.

-Lối cầu nguyện: suy niệm [PP-05: Phương pháp suy niệm]

Gợi ý cầu nguyện

1/ Kể chuyện

Bạn hãy đọc bản văn chậm rãi, lưu ý tới các động từ và tính từ được dùng. Cố gắng ghi nhớ chi tiết câu chuyện. Sau đó, nhìn vào bản đồ và kể lại câu chuyện đó cho chính mình nghe lại một lần nữa.

Về địa điểm: Sau khi các môn đệ đi “truyền giáo” về và vui mừng kể cho thầy Giêsu nghe chuyến công tác thành công mỹ mãn của mình, Thầy Giêsu mời họ lánh đi đến chỗ hoang vắng để nghỉ ngơi để phục hồi. Nơi họ đến là thung lũng Ghê-nê-xa-rét. Thực tế họ không được nghỉ ngơi như mong ước, vì dân chúng “đói khát Lời Chúa” nên họ đã quy tụ về quá đông. Thầy Giêsu lại tiếp tục “ban Lời” cho họ; chắc chắn các môn đệ cũng phải tham gia vào việc phục vụ. Tại nơi này phép lạ hóa năm chiếc bánh và hai con cá đã diễn ra. Sau đó, dù trời đã tối, Thầy Giêsu yêu cầu các môn đệ chèo thuyền qua Bet-xai-đa của dân ngoại trước… Mời bạn dựa vào bản đồ để kể câu chuyện mà trích đoạn Kinh Thánh kể.

2/ “Ta là Đấng Ta Là” (cc. 45-50)

Mời bạn đọc lại/nhớ lại các chi tiết của đoạn văn các câu 45-50. Các môn đệ đang ở đâu? Vào lúc nào? Họ đang làm gì? Tại sao Đức Giêsu xuất hiện? Ngài xuất hiện thế nào? Các môn đệ phản ứng thế nào? Tại sao?

Giữa cơn hoảng loạn đó, chắc chắn họ cần được trấn an. Đức Giêsu nói: “Ta Là”. Đây là danh xưng của Thiên Chúa được mặc khải cho Môsê (Xh 3, 13-14). Danh xưng đó đã tạo nên sức mạnh và niềm cậy trông cho dân Israel trong suốt hành trình trở về Đất Hứa, và trong suốt dòng lịch sử cứu độ. Đức Giêsu đêm nay vừa trấn an, vừa mặc khải chính mình cho các môn đệ giữa lúc họ hoảng sợ vì sóng gió cuộc đời.

Bạn có kinh nghiệm nào về việc Thiên Chúa tỏ mình ra cho bạn giữa những lúc hoang mang, mất hướng, sợ hãi…?

3/ Lòng trí ngu muội (cc. 51-52)

Câu 51-52 mô tả một cảnh tượng trái ngược giữa bên trong và bên ngoài. Bên ngoài, Thầy Giêsu bước lên thuyền với họ, và sóng gió lặng yên. Bên trong, các môn đệ bàng hoàng sửng sốt. Sao không phải là một cảm giác vui mừng, bình an, hoặc tâm tình biết ơn, mà lại “sửng sốt”?

Họ đã không thể hiểu được những điều đã và đang diễn ra!

Phép lạ hóa bánh ra nhiều đã diễn ra có nghĩa là gì? Là con đường đưa họ đến vinh quang? Là sự phục vụ? Là tin tưởng vào quyền năng Thiên Chúa? Có thể họ cũng không hiểu tại sao Thầy bắt buộc họ chèo thuyền đi Bét-xai-đa trong đêm tối.

Điều đang diễn ra là sự xuất hiện của Thầy Giêsu bước đi trên mặt nước, của danh xưng “Ta Là”, của sóng gió lặng yên. Tất cả có nghĩa là gì?

Lòng trí ngu muội! Không hiểu điều đã xảy ra thì cũng không hiểu được điều đang diễn ra. Thầy Giêsu mặc khải cho họ bằng “giáo dục trực quan” nhưng họ không hiểu được. Họ trải nghiệm nhưng không cảm nghiệm được.

Thầy Giêsu cũng đang mặc khải chính Ngài cho bạn trong bối cảnh sống hiện tại, với những tình huống sống động. Mời bạn dừng lại để khám phá ý nghĩa của các sự kiện đã và đang diễn ra. [ví dụ: bạn có thể cùng đang khóc với Australia về thảm họa cháy rừng, nhưng điều đó có nghĩa là gì? Nó có giúp bạn thay đổi thái độ và cách sống với môi trường thế nào? Hay nó là chuyện của Úc!]

Nếu chưa hiểu được ý nghĩa của các biến cố, ít ra bạn hãy xin ơn để sẽ hiểu được chúng.

Kết nguyện

Giữa biển đời, bạn hãy tâm sự với thầy Giêsu về những biến động trong tâm hồn bạn, hoặc về các biến cố đã và đang diễn ra.

Đoạn dâng lên Chúa Cha tất cả những điều đó bằng một Kinh Lạy Cha.

Lễ Mẹ Thiên Chúa 1/1: Kỷ niệm (Lc 1, 16-21)

¹⁶Các mục đồng liền hối hả ra đi. Đến nơi, họ gặp bà Maria, ông Giuse, cùng với Hài Nhi đặt nằm trong máng cỏ. ¹⁷Thấy thế, họ liền kể lại điều đã được nói với họ về Hài Nhi này. ¹⁸Nghe các người chăn chiên thuật chuyện, ai cũng ngạc nhiên. ¹⁹Còn bà Maria thì hằng ghi nhớ mọi kỷ niệm ấy, và suy đi nghĩ lại trong lòng. ²⁰Rồi các người chăn chiên ra về, vừa đi vừa tôn vinh ca tụng Thiên Chúa, vì mọi điều họ đã được mắt thấy tai nghe, đúng như đã được nói với họ.

²¹Khi Hài Nhi được đủ tám ngày, nghĩa là đến lúc phải làm lễ cắt bì, người ta đặt tên cho Hài Nhi là Giêsu; đó là tên mà sứ thần đã đặt cho Người trước khi Người được thụ thai trong lòng mẹ.

Nhập nguyện

Tập trung ý thức - Ý thức Chúa hiện diện và kính cẩn chào Ngài - Xin Chúa ban Thánh Thần.

Tổng nguyện: “Xin cho tất cả ý hướng, hành vi và hoạt động của tôi chỉ quy hướng về việc phụng sự và ca tụng Chúa”.

Đặt khung cảnh: Câu chuyện thời thơ ấu của Đức Giêsu: các mục đồng đến thăm và lễ cắt bì.

Ơn xin: Xin cho tôi cảm nghiệm được niềm vui vì mình có một lịch sử được sinh ra và lớn lên, có những kỷ niệm để nhớ về, để ngang qua đó Thiên Chúa thực hiện ơn cứu độ cho đời tôi.

Lối cầu nguyện: suy niệm [Gõ vào ô tìm kiếm: Phương pháp suy niệm]

Gợi ý cầu nguyện

Xin chia đoạn Kinh Thánh này theo cấu trúc đồng tâm (A-B-A’) với hai sự kiện bao quanh và tâm điểm là việc ghi nhớ sự kiện.

1/ Kỷ niệm 1 - Hài Nhi Giêsu được các mục đồng đến thăm (cc. 15-18)

Bạn hãy đọc kỹ các câu 15-18 để ghi nhận được chi tiết của kỷ niệm này. Có những nhân vật nào? Họ làm đi đâu, gặp ai/cái gì hoặc họ cảm thấy như thế nào?

Bạn nên biết rằng câu chuyện này được kể lại sau sự kiện đến vài chục năm. Bạn đọc lại đoạn trích để thấy được những chi tiết liên quan đến các nhân vật, từ hoạt động bên ngoài đến những cảm xúc bên trong.

Bạn hãy nhớ lại câu chuyện thời thơ ấu của mình. Nhớ lại những hoạt động/diễn biến bên ngoài và các cảm xúc bên trong của các nhân vật liên quan trong sự kiện đó.

2/ Kỷ niệm 2 - Hài Nhi Giêsu được cắt bì (c. 21)

Bạn cũng hãy đọc kỹ câu 21. Đây là nghi thức bé trai ấy được “gia nhập” vào Do Thái giáo ngang qua nghi thức cắt bì (cắt bao quy đầu). Cũng trong nghi thức đó em được đặt tên. Từ nay em có tên để gọi, em thuộc về môt gia đình, một truyền thống tôn giáo.

Khác với câu chuyện của Gioan Tẩy Giả, hài nhi này được cũng được đặt cho môt cái tên khác với tên có sẵn nơi dòng họ, nhưng không ai thắc mắc. Em mang cái tên đã được Thiên Chúa đặt cho trước khi được thụ thai. Cái tên của em gợi cho em về sứ vụ em được sinh ra cho nó. Giêsu nghĩa là giải thoát (deliver), cứu vớt (rescue).

Bạn hãy nhớ đến ngày bạn được gia nhập đạo trong nghi thức Rửa tội, và ngẫm nghĩ về cái tên của mình. Tên đó có ý nghĩa gì? Ai muốn đặt cho bạn cái tên đó? Được thuộc về Giáo Hội và được làm con Chúa cách minh nhiên, bạn cảm thấy thế nào? Có những hệ lụy nào về việc bạn là người Công Giáo, với cái tên bạn đang mang?

3/ Ân huệ khả năng ghi nhớ (cc. 19-20)

[Đây là phần suy niệm giúp mang lại ý nghĩa cho câu chuyện đời bạn dưới ánh sáng câu chuyện của Đức Giêsu]

Ghi nhớ không chỉ là hoạt động của não bộ. Nó còn là một hoạt động của con tim. Khi yêu người ta để ý đến từng chi tiết bên trong và bên ngoài một sự kiện và những người liên quan. Trí nhớ của các bà mẹ thật tuyệt vời liên quan đến những gì xảy ra cho con của họ. Câu chuyện kể của mẹ Maria về Đức Giêsu khi ngài mới được chào đời đã giúp cho Đức Giêsu ý thức về nguồn cội và sứ mạng của mình, và giúp cho các tông đồ tin vào Đức Giêsu là Đấng cứu độ.

Bạn có những câu chuyện nào được mẹ (hoặc người thân) kể cho nghe về tuổi thơ của mình? Nó giúp bạn hiểu mình như thế nào? Nhớ được toàn vẹn câu chuyện đời mình và kể được cho người khác nghe làm cho nhân cách bạn toàn vẹn; và câu chuyện đời bạn sẽ gợi hứng cho người khác.

Như mẹ Maria, muốn ghi nhớ sâu được, bạn cần tình yêu và khả năng “suy đi nghĩ lại trong lòng”. Bạn muốn ghi nhớ điều gì và muốn kể lại cho người khác nghe điều gì?

Kết nguyện

Hãy thân thưa với mẹ Maria về câu chuyện đời bạn. Xin Mẹ dâng nó lên Chúa để nó được thánh hóa để trở nên một đời ý nghĩa và đáng sống như cuộc đời Chúa Giêsu con Mẹ.

Hãy dâng đời mình cho Chúa Cha đấng đã tạo dựng nên bạn, bằng cách đọc một Kinh Lạy Cha.

Ảnh: Internet.

Phương pháp suy niệm

Phương pháp Suy niệm trong cầu nguyện còn được gọi là trí nguyện (mental prayer). Tôi dùng trí hiểu để đọc hiểu bản văn và các chú giải Kinh Thánh liên quan, phân tích từ ngữ, nối kết với các bản văn Kinh Thánh khác… để hiểu trọn vẹn ý nghĩa của bản văn Kinh Thánh đang cầu nguyện trong sự nối kết với Thiên Chúa và kinh nghiệm đời mình.

Chất liệu: Các lời giáo huấn trong Kinh Thánh (câu chuyện, câu nói), các ý tưởng của các thánh, các văn kiện Giáo Hội…

Các bước chính bao gồm: Đọc – Suy – Cầu

Đọc

Đây là một phần rất quan trọng trong phương pháp này. Nó tạo nền tảng cho các bước sau. Bạn được mời gọi khám phá bản văn được trao cho dưới nhiều góc cạnh từ văn hóa, lịch sử, các chú giải Kinh Thánh chính thức của Giáo Hội, cách ứng dụng trong đời sống các thánh.

Việc bám vào các bản văn gốc là rất quan trọng. Bạn có thể đối chiếu bản dịch của cha Nguyễn Thế Thuấn với bản The Jerusalem Bible (tiếng Anh hoặc Pháp) là các bản dịch từ tiếng Hipri và Hy Lạp, thêm vào đó là bản dịch chữ từ tiếng Hy Lạp qua tiếng Anh; bản Vulgata (tiếng La Tinh) và nhiều tài liệu giá trị khác.

Các bản đồ Kinh Thánh cũng giúp ích nhiều cho việc đọc hiểu bản văn Kinh Thánh. Ngay cả việc hiểu biết tác giả và độc giả của bản văn cũng giúp ích nhiều. Tắt một lời, để hiểu bản văn Kinh Thánh tốt, bạn nên học hỏi thêm về Kinh Thánh. Trong khung cảnh Linh Thao, phần lớn phần này được người hướng dẫn Linh thao chuẩn bị và trình bày.

Khi cầu nguyện, bạn nên đọc chậm bản văn vài lần để trí nhớ có thể nhớ được hầu như trọn vẹn bản văn được cho.

Suy

Nếu chỉ dừng lại ở bước Đọc, đó mới chỉ là một giờ học Kinh Thánh mà chưa phải là giờ cầu nguyện. Bạn được mời gọi suy niệm về điều vừa đọc để khám phá các tầng nghĩa, và áp dụng nó vào bản thân mình xem Chúa muốn dạy tôi điều gì hay muốn mời tôi làm gì.

Bạn được tự do để dừng lại suy niệm những câu chữ, hình ảnh đánh động cho đến khi cảm thấy thỏa mãn. Không nhất thiết phải suy niệm hết mọi điều trong bản văn đó.

Cầu/tâm sự

Phần này nối kết tôi với Đấng tôi nghĩ về sau khi tôi đã hiểu rõ được ý tứ bản văn. “Lời Thiên Chúa là lời sống động, hữu hiệu và sắc bén hơn cả gươm hai lưỡi: xuyên thấu chỗ phân cách tâm với linh, cốt với tuỷ; lời đó phê phán tâm tình cũng như tư tưởng của lòng người.” (Dt 4, 12). Lời đó tác động vào tôi và mời gọi tôi thay đổi nên tốt hơn mỗi lúc tôi suy niệm Kinh Thánh. 

Thánh I-nhã nói nếu tôi chưa đạt được ơn xin của bài cầu nguyện thì hãy xin ơn cho mình dám xin ơn đó. Nên nếu tôi chưa thay đổi được theo lời mời gọi của Đức Giêsu hôm nay thì tôi hãy cầu xin cho tôi dám xin ơn được Chúa biến đổi.

Thực hiện: Theo khung ba phần của một giờ cầu nguyện: Nhập nguyện – Các điểm suy niệm – Kết nguyện/tâm sự.

Bữa tiệc tình yêu

Con đường Đinh Bộ Lĩnh về khuya vẫn ào ạt người qua kẻ lại. Cạnh đấy, dưới một mái hiên, người đàn ông đang lui cui bế một người phụ nữ từ xe lăn đặt xuống manh chiếu rách. Sau đó, ông giở túi đồ lấy ra cái mền đắp lên người phụ nữ, rồi ông rút vài cái áo cuốn lại làm gối kê đầu cho bà. Xong xuôi, ông mắc võng nằm bên cạnh, bật hộp quẹt đốt điếu thuốc còn dang dở. Khi tôi vòng xe lại, ông đã yên vị trên chiếc võng và đang đung đưa theo từng hồi thuốc.

- Có gì không bé? Người đàn ông đội chiếc mũ nâu, tóc hoa râm ngước mắt hỏi tôi.

- Dạ, không ạ. Chỉ là gần tới Giáng sinh, tụi cháu có tổ chức một bữa tiệc nhỏ và cháu muốn mời chú đến dự tiệc. Mẹ chú đấy ạ?

- Ai cũng hỏi chú như vậy hết. Vợ chú đấy!

Tôi đã nhầm vì tưởng người phụ nữ tóc bạc phơ, gương mặt nhăn nheo và bàn tay gầy guộc đó là bà cụ. Có ai ngờ “bà cụ” chỉ mới…47 tuổi.

Sau vài câu thăm hỏi, chú bắt đầu kể cho tôi nghe chuyện đời hai vợ chồng chú. Thật ra, hai vợ chồng chú là người Sài Gòn, có nhà cửa đàng hoàng, nhưng chẳng may vợ chú bị tai biến mạch máu não. Chú đã bán hết mọi tài sản, kể cả chiếc xe ôm là cần câu cơm cuối cùng mà vẫn không sao chữa khỏi bệnh cho vợ. Cuối cùng, hai vợ chồng dọn ra vỉa hè ở. Từ đó, chú chuyển qua làm phụ hồ. Ban đầu người ta còn hay gọi nhưng sau đó thấy chú lúc nào cũng kè kè bà vợ tật nguyền bên cạnh, kể cả khi ra công trường, người ta sợ phải gánh thêm trách nhiệm nên không dám thuê chú nhiều nữa. Nhưng chú biết gửi vợ ở đâu bây giờ? Bà con, bạn bè giúp hoài cũng đâm ra chán nản, nói bóng nói gió đủ điều. Chú biết thế nên không bao giờ tìm đến làm phiền nữa. Hai vợ chồng lại không có con, cho nên để vợ ở vỉa hè một mình chú không yên tâm. Chuyện thuốc men, ăn uống, vệ sinh ai lo? Thôi thì làm ít một chút mà vợ chồng vẫn bên cạnh nhau, đó là quan điểm của chú. Tôi hỏi chú có cần giúp đỡ gì không. Chú cười, im lặng một lát rồi nói:

-      Chú chỉ muốn gửi vợ vào một nơi nào đó có mái che đàng hoàng để vợ chú không còn phải ngủ ngoài đường như chú nữa.

Một tuần sau tôi trở lại gặp chú để nhắc ngày giờ của bữa tiệc Giáng sinh. Tôi hy vọng chú sẽ tìm được sự giúp đỡ nào đó trong số những vị ân nhân tôi đã mời. Số 279, địa chỉ hai vợ chồng chú thường ngủ đây rồi. Nhưng sao không thấy võng, không thấy xe lăn. Chỉ có một mình chú nằm sõng soài trên mặt đất. Hay là chú đã tìm được chỗ để gửi vợ rồi, tôi thầm nghĩ.

Tấp xe vào vỉa hè, tôi đến gần để xem thì thấy chú đã ngủ, gương mặt rúm ró, hơi thở nặng nhọc. Bên cạnh chú không có gì ngoài một cái chai. Tôi không biết đó là chai nước hay chai rượu nhưng đã gặp chú rồi, tôi đánh bạo gọi. Tôi phải lay tới lần thứ tư chú mới hé mắt, mãi một hồi mới nhận ra tôi. Chú thều thào:

- Bé hả? Vợ chú mất hai ngày rồi bé ơi. Giờ chú chẳng còn gì cả. Nói xong, chú kéo sụp mũ xuống che mặt như để giấu nỗi đau.

Tôi choáng váng nhận ra mình đã đến muộn nhưng trong cái cảm giác tiếc nuối cay đắng đó, lòng tôi lại trào dâng một niềm kính trọng sâu xa dành cho chú. Vợ chú không còn xinh đẹp và bệnh tật liên miên, nhưng với chú, người vợ ấy là tất cả niềm vui nỗi buồn của chú. Nay chú mất đi người thân duy nhất, chẳng còn ai để chăm sóc, sẻ chia thì dù có nhàn hơn thật đấy, nhưng cuộc sống chắc chắn sẽ trống vắng và cô đơn hơn. Tôi muốn mời chú đi dự tiệc Giáng sinh nhưng chú đã cho tôi nếm một bữa tiệc khác, bữa tiệc của tình người.

Không muốn chạm vào nỗi đau của chú thêm nữa, tôi ra về, lòng ngổn ngang, tự nhủ mấy bữa sau sẽ quay lại tìm chú. Chỉ có điều, những lần sau ghé lại, tôi không còn thấy chú ở đó nữa. Chú đi đâu không ai biết nhưng góc phố ấy mãi nhắc nhớ tôi về một tình yêu chung thủy và cao thượng mà con người hằng khát khao.

TT

Lễ Giáng Sinh.Lễ Rạng Đông: Và con tim đã vui trở lại (Lc 2, 15-20)

¹⁵Khi các thiên sứ từ biệt mấy người chăn chiên để về trời, những người này bảo nhau: “Nào chúng ta sang Bê-lem, để xem sự việc đã xảy ra, như Chúa đã tỏ cho ta biết.” ¹⁶Họ liền hối hả ra đi. Đến nơi, họ gặp bà Ma-ri-a, ông Giu-se, cùng với Hài Nhi đặt nằm trong máng cỏ. ¹⁷Thấy thế, họ liền kể lại điều đã được nói với họ về Hài Nhi này. ¹⁸Nghe các người chăn chiên thuật chuyện, ai cũng ngạc nhiên. ¹⁹Còn bà Ma-ri-a thì hằng ghi nhớ mọi kỷ niệm ấy, và suy đi nghĩ lại trong lòng. ²⁰Rồi các người chăn chiên ra về, vừa đi vừa tôn vinh ca tụng Thiên Chúa, vì mọi điều họ đã được mắt thấy tai nghe, đúng như đã được nói với họ.

[Bạn tự do để ứng dụng lối cầu nguyện được gợi ý vào các trình thuật Giáng sinh khác nhau.]

Nhập nguyện

Tập trung ý thức - Ý thức Chúa hiện diện và kính cẩn chào Ngài - Xin Chúa ban Thánh Thần

Tổng nguyện: “Xin cho tất cả ý hướng, hành vi và hoạt động của tôi chỉ quy hướng về việc phụng sự và ca tụng Chúa”.

Đặt khung cảnh: Cánh đồng chăn chiên miền Giu-đê, gần Belem, vào ban đêm.

Ơn xin: Xin cho tôi cảm nghiệm được niềm vui Con Chúa giáng sinh hôm nay để thực hiện niềm vui cứu độ cho đời tôi.

Lối cầu nguyện: chiêm niệm [PP-04: Phương pháp chiêm niệm]

Gợi ý cầu nguyện

1/ Sứ điệp vui

- Mời bạn đọc thật chậm toàn bản văn, đọc vài lần để cho từng lời, chữ, câu vang lên trong bạn; và để cho tin vui đó thấm vào bạn.

- Bạn hãy lưu ý đến khung cảnh và từng nhân vật (diện mạo, chuyển động, tính cách…). Hãy xem cách họ tương tác với nhau bằng lời, cử chỉ…

- Rồi hãy gấp bản Tin Mừng lại và để cho trí nhớ của mình tự kể lại câu chuyện đó cho chính bạn.  

2/ Tâm thân vui (cc. 15-18)

- Mời bạn dùng mắt mình để chiêm ngắm các mục đồng sau khi các thiên sứ rời xa họ. Bạn thấy nét mặt, tư thế của họ đang diễn tả điều gì? Bạn có thấy được sự chuyển động trong lòng họ đã làm cho con tim họ vui trở lại? Họ vui vì điều gì?

- Hãy dùng tai để nghe điều họ nói với nhau. Nếu muốn, bạn hãy lặp lại điều họ nói với nhau như thể bạn muốn nói điều đó với chính mình. Số lần lặp lại tùy bạn muốn. Hãy để cho lòng mình được mềm ra trước lời mời gọi đó, và để cho đôi chân bạn được cuốn bước với họ.

- Câu 16a, bạn hãy hạ máy quay phim của bạn xuống thấp để ghi nhận những bước chân của họ. Họ bước đi thế nào? Bạn có nghe được những âm thanh đang phát ra? Những âm thanh nào? Chúng cho thấy điều gì? Bạn có đang đồng nhịp bước đi với họ tiến về Belem?

- Câu 16b, bạn hãy chuyển cái nhìn tập trung vào Maria, Giuse và hài nhi Giêsu. Họ xuất hiện thế nào trong trang phục, tư thế, lời nói… Bạn có thấy gì thêm trong cái hang trú đêm của súc vật đó? Hãy để cho tất cả các mùi của nơi đó chạm đến mũi bạn, và để cho Ba Đấng đi vào lòng bạn.

- Câu 17, bây giờ hãy cho trí nhớ của bạn hoạt động và kể lại những gì nó đã được nghe về Hài nhi này. “Ai cũng ngạc nhiên”! Chắc chắn trong đó có Maria và Giuse. Bạn có chút ngạc nhiên nào khi nghe câu chuyện về Hài nhi Giêsu?

- Bạn vừa chiêm ngắm cuộc ra đời của một em bé “kém may mắn”! Bạn có thể mủi lòng thương cảm. Nếu bạn biết rằng em bé đó lại là Thiên Chúa nhập thể, bạn cảm nghĩ sao?

3/ Lưu giữ và loan tin vui (cc. 19-20)

- Câu 19, Đức Maria, như nhiều bà mẹ khác, đã ghi nhớ từng biến cố lớn nhỏ của con mình. Không chỉ lưu giữ trong bộ nhớ vĩnh viễn để khi cần là có thể kể lại cách rành rọt, Maria “hằng suy đi nghĩ lại trong lòng”. Cuộc chào đời của Con Thiên Chúa quá mầu nhiệm nên không thể hiểu hết ý nghĩa. Bạn hãy xin phép bước vào trong lòng Mẹ Maria để chiêm ngắm, để cảm nếm điều Mẹ đang “suy đi nghĩ lại trong lòng”.

- Câu 20, bạn hãy chiêm ngắm hành trình trở về của các mục đồng. Chân bước đi, miệng không ngớt lời ca tụng Thiên Chúa, tâm trí ghi nhớ những gì mắt thấy tai nghe. Các mục đồng có là hình ảnh của bạn hôm nay sau khi bạn chiêm ngắm mầu nhiệm Giáng Sinh của Con Thiên Chúa? Nếu có, bạn muốn diễn tả điều đó như thế nào?

Kết nguyện

- Bạn có thể tâm sự với bất cứ nhân vật nào trong câu chuyện Giáng sinh này (mục đồng, các thiên sứ, Đức Maria, Thánh Giuse, Hài nhi Giêsu); hoặc với Chúa Cha hoặc Chúa Thánh Thần.

- Đoạn hiệp với các thiên thần, bạn có thể tôn vinh Chúa bằng Kinh Lạy Cha.

Phương pháp chiêm niệm

Chiêm niệm theo truyền thống cầu nguyện được hiểu là một giai đoạn “cao” trong đời sống thiêng liêng; hay một cái nhìn siêu việt như có con mắt đức tin! Thậm chí là một tình trạng được kết hợp mật thiết với Thiên Chúa để chiêm ngắm Thiên Chúa bằng đôi mắt của Ngài và sống yêu thương như Ngài, như khi được xuất thần!

Đối với thánh I-nhã, chiêm niệm là một phương pháp cầu nguyện, ứng dụng cho một trình thuật (câu chuyện kể) trong Kinh Thánh.

Chiêm niệm là sử dụng các tài năng (trí nhớ, trí hiểu, óc tưởng tượng, lòng muốn…) của con người để giúp đi vào chiêm ngắm/chiêm nghiệm các hành vi, lời nói, khung cảnh…, rồi rút ra ích lợi cho bản thân mình.

Các bước chính bao gồm: Đọc – Chiêm – Cầu

Đọc

Nhằm giúp cho bạn bám sát câu chuyện. Khi đọc bản văn, từ ngữ, văn phong, trình tự câu chuyện… sẽ giúp cho bạn đi sâu hơn vào câu chuyện, hơn là chỉ nhớ câu chuyện cách tổng quát do đã được nghe nhiều lần!

Chiêm

Cố gắng nhớ lại câu chuyện vừa đọc (gấp sách lại). Tưởng tượng mình là nhân vật nào đó trong câu chuyện vừa đọc. Hãy “nhập cảnh” và “nhập vai” cách sống động và sáng tạo.

Gồm các bước: Nhìn – Nghe – Quan sát nội tâm nhân vật– Rút ích lợi cho bản thân.

+ Nhìn: hãy quan tâm đến khung cảnh diễn ra câu chuyện, số nhân vật, cung cách, lời nói của họ, tương tác giữa họ…

+ Nghe: Lắng nghe “lời” họ vang lên, nhưng chuyển động nội tâm.

+ Quan sát: Khi bạn nhìn bạn thấy những gì bên ngoài. Khi bạn quan sát, bạn hiểu những gì diễn ra bên trong tâm hồn họ. Đây mới chính là tâm điểm của Chiêm niệm: Hiểu được lý do bên trong đã thúc đẩy các nhân vật chuyển động, hành động như điều bạn thấy bên ngoài họ.

+ Rút ích lợi cho bản thân: Nhờ “nhập vai”, “nhập cảnh” bạn dễ cảm hiểu câu chuyện, và ứng dụng cho bạn thân cách dễ dàng hơn. Phần này bao gồm việc bạn đối thoại trực tiếp với các nhân vật, để thêm hiểu cảm trong chiều sâu, và để hướng đến một hành động vì tình yêu. Đây là PHẦN QUAN TRỌNG NHẤT của phương pháp chiêm niệm.

Cầu/tâm sự

Trò chuyện, cầu xin trực tiếp với Đấng đang hiện diện về điều bạn cảm được trong lòng.

Thứ tư MV.III.lẻ: Gốc tích (Mt 1, 18-24)

¹⁸Sau đây là gốc tích Đức Giê-su Ki-tô: bà Ma-ri-a, mẹ Người, đã thành hôn với ông Giu-se. Nhưng trước khi hai ông bà về chung sống, bà đã có thai do quyền năng Chúa Thánh Thần. ¹⁹Ông Giu-se, chồng bà, là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo. ²⁰Ông đang toan tính như vậy, thì kìa sứ thần Chúa hiện đến báo mộng cho ông rằng: “Này ông Giu-se, con cháu Đa-vít, đừng ngại đón bà Ma-ri-a vợ ông về, vì người con bà cưu mang là do quyền năng Chúa Thánh Thần. ²¹Bà sẽ sinh con trai và ông phải đặt tên cho con trẻ là Giê-su, vì chính Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ.” ²²Tất cả sự việc này đã xảy ra, là để ứng nghiệm lời xưa kia Chúa phán qua miệng ngôn sứ: ²³ “Này đây, Trinh Nữ sẽ thụ thai và sinh hạ một con trai, người ta sẽ gọi tên con trẻ là Em-ma-nu-en, nghĩa là “Thiên-Chúa-ở-cùng-chúng-ta.” ²⁴Khi tỉnh giấc, ông Giu-se làm như sứ thần Chúa dạy và đón vợ về nhà.

Nhập nguyện

Tập trung ý thức - Ý thức Chúa hiện diện và kính cẩn chào Ngài - Xin Chúa ban Thánh Thần

Tổng nguyện: “Xin cho tất cả ý hướng, hành vi và hoạt động của tôi chỉ quy hướng về việc phụng sự và ca tụng Chúa”.

Đặt khung cảnh: Làng Nazareth xứ Palestin vào đầu Công nguyên.

Ơn xin: Xin cho tôi hiểu được giá trị gốc tích bản thân tôi để biết trân quý những chọn lựa của các thế hệ và sự tác động của Chúa trong dòng lịch sử này.

Lối cầu nguyện: suy xét [PP-03: Phương pháp suy xét trong cầu nguyện]

Gợi ý cầu nguyện

1/ Gốc tích Đức Giêsu

Bạn hãy dành thời gian để suy nghĩ về chữ “gốc tích” và hiểu cho thấu đáo. Nó bao gồm những điều gì? Nó nói lên điều gì về một người?

Bạn hãy liệt kê/vẽ phả hệ của Đức Giêsu. Sau đời của Đức Giêsu phả hệ đó thế nào?

Phân tích sự kiện xảy ra vào thời điểm cha mẹ Đức Giêsu thành hôn với nhau:

+ Maria đã đính hôn với Giuse (tựa như đám hỏi trong văn hóa Việt Nam), họ đã đủ tuổi theo tập tục để kết ước sẽ nên vợ nên chồng. Đủ tuổi hàm nghĩa là đủ khả năng về thể chất và tinh thần để đi vào một cam kết trọn đời. Theo phong tục Do Thái thời bấy giờ, sau khi đính hôn họ đã là vợ/chồng của nhau, và chỉ được phép “thôi nhau” với một hành động từ chối rõ ràng; nên bản văn CGKPV dịch là thành hôn.

+ Maria có thai trước khi họ về chung sống với nhau, do quyền năng Chúa Thánh Thần. Vế trước giúp bạn xác định nhân tố con người. Vế sau xác định nhân tố thần linh. Nếu đặt mình vào hoàn cảnh đó, bạn có tin được không? Tại sao?

+ Giuse chọn một giải pháp tốt về mặt con người: định âm thầm rút lui vì Giuse tốt lành nên không muốn lên án “vợ mình”. Giải pháp của Thiên Chúa lại khác: cho Giuse biết lý do và giao nhiệm vụ chăm sóc.

+ Giuse quyết định làm theo giải pháp thần linh. Bạn tìm được những lý do bên trong nào để biện minh cho hành động của Giuse?

Giêsu đã bắt đầu đời mình với một gốc tích rắc rối! Bạn nghĩ gì về điều đó?

2/ Gốc tích của tôi

Bạn được mời gọi để nhớ lại câu chuyện đám cưới của cha mẹ mình. Họ đến với nhau trong hoàn cảnh nào? Dòng nội và ngoại của bạn ra sao?

Bạn cũng hãy nhớ đến câu chuyện chào đời của bạn. Bạn là con thứ mấy trong nhà? Được chào đón hay không? Cha mẹ của bạn đã có những chọn lựa nào liên quan đến việc đưa bạn vào đời? Đâu là những câu chuyện bạn biết được quanh cuộc chào đời của bạn? Có yếu tố nào bạn thấy “kỳ dị” liên quan đến cuộc ra đời của bạn? Hôm nay, bạn có muốn giải thích nó dưới ánh sáng của Chúa không?

Kết nguyện

Bạn hãy trò chuyện với Mẹ Maria và thánh Giuse về cha mẹ của bạn. Bạn muốn xin các Ngài chuyển cầu gì cho cha mẹ mình? Có điều gì bạn còn lấn cấn trong lòng khi nghĩ về tương quan với cha mẹ, với dòng tộc? Bạn có muốn nói về họ với các Ngài? Bạn có muốn giải quyết nó hôm nay?

Hãy trò chuyện với Chúa Giêsu - Đấng đã được sinh ra làm người như bạn - về gốc tích của mình. Bạn muốn Ngài giúp bạn sửa lại, đón nhận điều gì trong gốc tích của mình?

Đoạn đọc một Kinh Lạy Cha để dâng lên Chúa Cha gốc tích của bạn.

Phương pháp suy xét

Suy xét trong cầu nguyện là dùng trí khôn để xem xét với lương tri ngay thẳng, với sự bình tâm đặt mình trước cùng đích đời mình (NL&NT) và trước lời mời gọi của Chúa Giêsu; đồng thời xin ơn Chúa để biết rút ra những quyết tâm phù hợp, những hành động mạnh mẽ nhằm đạt đến điều tôi được soi sáng.

Chất liệu: kinh nghiệm và biến cố đời mình, biến cố xã hội, ngụ ngôn, dụ ngôn và lịch sử trong Kinh Thánh, và các bài I-nhã. Ngoài ra, phương pháp suy xét còn được áp dụng vào các bản văn Kinh Thánh khác nhau; nó cũng là một phần của phương pháp suy niệm.

Các bài I-nhã được trình bày trong sách Linh Thao bao gồm: Nguyên lý & nền tảng (LT. 23), Xét mình chung-riêng-xưng tội (LT. 24-44), Suy gẫm về tội (LT. 45-72), Lời mời gọi (LT. 91-98), Hai cờ hiệu (LT. 136-148), Ba mẫu người (LT. 149-157), Ba bậc khiêm nhường (LT. 165-168), chọn lựa ơn gọi (LT. 135. 169-188), Cải thiện và tu chỉnh đời sống (LT. 189), và Chiêm niệm để được tình yêu (LT. 230-237).

Thực hiện: Theo cùng một tiến trình 3 phần của 1 giờ cầu nguyện [xem PP-01: Tiến trình một giờ cầu nguyện]

Hình ảnh: Internet