Xét mình (Examen of conscience hoặc consciousness) gắn liền với phân định thần loại. Nó gạt đi mọi thứ bộc phát trong đời sống để yêu mến Thiên Chúa với trọn tâm hồn. Nó làm chủ thể nhận ra cách Thiên Chúa hướng dẫn và lớn lên nhờ đối diện với bản ngã của mình trước Thiên Chúa: tự soi chiếu bản thân để tự tiến bộ và để “thấy Chúa trong mọi sự”. Giờ xét mình chính thức là rất quan trọng.[1]
Xét mình riêng và hằng ngày có hai lần
chuẩn bị vào buổi sáng sớm và sau xét mình trưa; và hai lần thực hiện xét mình
vào buổi trưa và tối. Xét mình riêng nhằm loại bỏ một tội thường phạm hay một nết
xấu chủ đạo (một trong Bảy mối tội đầu).
Tiến trình xét mình
riêng bao gồm bốn bước:
a.
Xin ơn để nhớ lại những lần mình sa ngã;
b.
Xét về những điểm riêng mà mình muốn tu sửa theo
tiến trình thời gian từ lần xét mình trước;
c.
Ghi nhận kết quả để đánh giá việc tu sửa;
d.
Chuẩn bị cho lần xét mình sau.
Linh thao còn nói đến việc thực hành sám
hối sau sa ngã (LT 27) bằng cách để tay lên ngực. Đây là một tiến bộ của người
thực hành xét mình vì trở nên nhạy bén hơn nên nhận ra sự sa ngã ngay sau hành
vi và tỏ ra hối lỗi. Cách thức theo dõi sự việc sửa lỗi bằng cách ghi chép và
so sánh được Linh thao nói đến cho thấy
một nỗ lực kiên trì và cụ thể của thao viên đang rèn luyện trên con đường hoàn
thiện.[2]
Xét mình chung nhằm giúp thanh tẩy tâm
hồn hằng ngày qua giờ xét mình trưa và tối; và để giúp xưng tội tốt hơn. Xét
mình chung là xét về những lỗi phạm về tư tưởng, lời nói và việc làm.
a. Về tư tưởng, chủ thể có công phúc nhiều
khi kiên trì chống trả một tư tưởng xấu. Mức độ phạm tội tùy vào mức độ chủ
thể cộng tác không trọn vẹn hay trọn vẹn với tư tưởng xấu đó.
b. Về lời nói, là tội khi thề về một sự thật mà
không cần thiết hay không có sự tôn kính. Tội sẽ nặng hơn nếu nại đến Thiên
Chúa. Khi dựa vào thụ tạo mà thề thì vẫn xúc phạm đến Thiên Chúa; tuy vậy người
hoàn thiện được phép thề dựa vào thụ tạo hơn người bất toàn, bởi dựa vào thụ tạo
mà thể thì dễ bị rơi vào ngẫu tượng hơn. Ý hướng làm cho lời nói giá trị hay trở
thành phù phiếm (LT 40). Vu khống và nói xấu là lời nói chủ tâm nhằm làm thiệt
hại đến thanh danh người khác; nhưng người có ý hướng ngay lành được đề cập đến
những lỗi phạm công khai để tránh tội, và bày tỏ lỗi kín đáo của người khác với
người có khả năng giúp đỡ người đó cải thiện.
c. Về việc làm, chủ thể phạm tội khi
hành động chống lại hoặc coi thường các điều răn, luật Hội Thánh và huấn thị của
bề trên.[3]
Việc xét mình được
đặt trên nền tảng là tình yêu tha thứ của Thiên Chúa. Qua việc xét mình, cá
nhân mỗi người ý thức hơn về thân phận mình, về tình yêu Thiên Chúa nên cảm mến,
biết ơn, và tôn vinh Thiên Chúa hơn là mặc cảm tội lỗi. Những ứng dụng hiện nay
nghiêng về cảm nghiệm tình yêu Chúa hơn là xét tội.
Tiến trình xét mình
chung bao gồm năm bước:
a. Xin ơn để nhớ lại những ân huệ đã được lãnh nhận
và tạ ơn Chúa
b. Xin
ơn soi sáng: xin Chúa Thánh Thần tác động để bạn nhìn ngày sống dưới ánh sáng của
Chúa, nhận ra ân huệ Chúa chứ không chỉ là công sức của bạn; “Khi làm như chỉ có tôi, khi xong việc như
chỉ có Chúa.”
c. Nhìn lại ngày sống: như thước phim chậm bao gồm
cảnh diễn và chuyển động nội tâm, động cơ của bạn. Vài câu hỏi giúp ích: Điều
gì đã xảy ra? Tôi phản ứng thế nào? Tôi đáp lại tình yêu Chúa thế nào?
d. Xin ơn hoán cải và chữa lành
e. Xin ơn đổi mới: vài câu hỏi giúp ích: tôi cần
thay đổi gì để hạnh phúc và sống ý nghĩa hơn? Tôi cần thay đổi gì trong cách sống
và phản ứng của mình? Nếu Chúa trong trường hợp như tôi, Ngài sẽ làm gì?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét